Ροβανιέμι: Η «σκοτεινή» ιστορία του χωριού του Άγιου Βασίλη

Μόλις φτάσει κάποιος στο αεροδρόμιο του Ροβανιέμι στη Λαπωνία, θα δει έναν τάρανδο. Δεν είναι αληθινός, ασφαλώς, αλλά ένας άντρας σε κουστούμι Ρούντολφ που υποδέχεται με χαρούμενες φωνές τους επιβάτες που μόλις έφτασαν.

Λίγα χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο, βρίσκεται το χωριό του Άγιου Βασίλη, ένα πάρκο ψυχαγωγίας γεμάτο ξωτικά, πραγματικούς ταράνδους, σκυλιά χάσκι, καταστήματα και εστιατόρια που προσελκύουν περισσότερους από 600.000 επισκέπτες το χρόνο, σε αυτό το απομονωμένο σημείο στην άκρη του Αρκτικού Κύκλου.

Υπάρχουν τάρανδοι παντού στο Ροβανιέμι: οι άνθρωποι που ντύνονται με κουστούμια, οι πραγματικοί που έλκουν το έλκηθρο στο χωριό του Άγιου Βασίλη και τα αγάλματα τους που βρίσκονται σε όλο το κέντρο της πόλης.

Λίγοι τουρίστες παρατηρούν τον μεγαλύτερο τάρανδο στο Ροβανιέμι: αυτόν που είναι ενσωματωμένος στο σχέδιο των δρόμων της πόλης.

 

Πως βρέθηκε ένα κεφάλι ταράνδου κρυμμένο μέσα στο σχέδιο των δρόμων της Φινλανδίας; Αποτέλεσε το έργο του μεγαλύτερου αρχιτέκτονα της Φινλανδίας, του Άλβαρ Άαλτο, όταν ξανακτίστηκε η πρωτεύουσα της Λαπωνίας, αφού κάηκε ολοκληρωτικά από το γερμανικό στρατό που υποχωρούσε κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου.

Σύμμαχοι των Γερμανών

Στη δεκαετία του 1930, το Ροβανιέμι ήταν μια ήρεμη εμπορική πόλη περίπου 6.000 κατοίκων μέχρι την εισβολή της Ρωσίας το 1939. Οι Φινλανδοί αγωνίστηκαν με τους επιτιθέμενους Ρώσους σε έναν βίαιο πόλεμο τον χειμώνα του 1939-40 και στη συνέχεια συμμάχησαν με τη Γερμανία για να προστατευτούν από περαιτέρω ρωσικές εισβολές.

Οι Γερμανοί δημιούργησαν μια βάση στο Ροβανιέμι, διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της πόλης. Η γερμανική πολεμική αεροπορία δημιούργησε ένα αεροδρόμιο – που τώρα είναι «το επίσημο αεροδρόμιο του Άγιου Βασίλη» – κι ένα στρατόπεδο που θα γινόταν αργότερα ο χώρος του χωριού του Άγιου Βασίλη.

Περίπου 220.000 Γερμανοί στρατιώτες εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Φινλανδία μεταξύ Ιουνίου 1941 και Σεπτεμβρίου 1944, περίοδος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου που είναι γνωστή στη Φινλανδία ως ο «συνεχιζόμενος πόλεμος».

Για περισσότερο από τρία χρόνια, οι Γερμανοί και οι Φινλανδοί συμμάχησαν και πολέμησαν μαζί εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ το κεντρικό επιχειρησιακό αρχηγείο των Γερμανών εγκαταστάθηκε στο Ροβανιέμι. Από τα εννέα περιφερειακά αεροδρόμια της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας στη Φινλανδία και στη βόρεια Νορβηγία, η βάση στο Ροβανιέμι ήταν η μεγαλύτερη.

Όταν οι Φινλανδοί κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης πυρός με τους Σοβιετικούς στις αρχές του Σεπτεμβρίου 1944, οι Σοβιετικοί ζήτησαν από τους Γερμανούς να εκκενώσουν τη βόρεια Φινλανδία σε περίπου δύο εβδομάδες.

Αυτή ήταν μια πολύ μικρή προθεσμία λόγω της έκτασης των γερμανικών στρατευμάτων και του εξοπλισμού στη βόρεια Φινλανδία και οι Σοβιετικοί την έδωσαν περιμένοντας από τους Φινλανδούς να στραφούν εναντίον των πρώην Γερμανών συντρόφων τους. Οι Γερμανοί και οι Φινλανδοί συμφώνησαν όμως κρυφά στα μέσα Σεπτεμβρίου ότι οι αποχωρούντες Γερμανοί θα κατέστρεφαν συστηματικά γέφυρες και οδοστρώματα που κρίνονταν απαραίτητα για την ανάπτυξη των στρατών και ότι οι Φινλανδοί θα απέφευγαν στρατηγικά τη μάχη με τους πρώην συντρόφους τους.

Ωστόσο, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου υπήρξαν πολλές συγκρούσεις μεταξύ των Φιλανδών και των Γερμανών που αποχωρούσαν. Μεγάλο μέρος της φινλανδικής Λαπωνίας. και η περιοχή του Ροβανιέμι ισοπεδώθηκε στο πέρασμα των Γερμανών.

Ο μύθος του Άγιου Βασίλη

Οι Γερμανοί κατέστρεψαν το 90% της πόλης που μετατράπηκε σε ένα ερείπιο καπνού. Ακόμα και σήμερα, το Ροβανιέμι συνεχώς αναφέρεται ως η πόλη που αναγεννήθηκε μέσα από τις «στάχτες του πολέμου» κι όταν οι Φινλανδοί ​​εισήλθαν στην πόλη δεν βρήκαν σχεδόν τίποτα, εκτός από κάποιες καμινάδες που προεξείχαν από τις στάχτες.

Μετά τον πόλεμο, το Ροβανιέμι ανοικοδομήθηκε υπό την καθοδήγηση του Άλβαρ Άαλτο, ίσως του πιο διάσημου αρχιτέκτονα και σχεδιαστή του 20ού αιώνα της Φινλανδίας, όμως η προσπάθεια ανοικοδόμησης κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν.

Επειδή οι Φινλανδοί είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς, το Ροβανιέμι δεν μπορούσε να πάρει οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ με τη μορφή ενίσχυσης για το Σχέδιο Μάρσαλ, που χορηγήθηκε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες είχαν επίσης καταστραφεί από τον πόλεμο. Οι Φινλανδοί κλήθηκαν επιπλέον να καταβάλουν αποζημιώσεις στη Ρωσία. Ωστόσο, κάποια οικονομική υποστήριξη προήλθε από τη Διοίκηση Αρωγής και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990 όμως, ο μύθος του Άγιου Βασίλη δημιουργήθηκε και η πόλη άρχισε να αλλάζει μορφή. Ακόμη και μέρος ενός πυρηνικού καταφύγιου της πόλης μετατράπηκε σε ένα υπόγειο πάρκο του Άγιου Βασίλη. Οι τουρίστες – ειδικά εκείνοι από την Κίνα, το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο, που αποτελούν και τους περισσότερους επισκέπτες – έχουν συμβάλει στην ανοικοδόμηση της πόλης, έστω κι αν δεν ήταν αυτός ο λόγος της επίσκεψης τους.

Τα υπολείμματα των ναζιστικών δομών υποστήριξης είναι ακόμα ορατά σε κάποια σημεία: Τα δάση περιέχουν διάσπαρτα υπολείμματα στρατώνων, εργαστήρια, σιδηροδρομικές γραμμές, αρτοποιεία, τάφρους και ποικίλες δομές στήριξης και αποθήκευσης που μπορεί να μην περιέχουν τραυματικές αναμνήσεις από αιχμάλωτους πολέμους και στρατόπεδα συγκέντρωσης, όμως δεν ταιριάζουν και στο γιορτινό κλίμα της περιοχής.

Τα χιονοδρομικά κέντρα και τα μονοπάτια πεζοπορίας είναι διάσπαρτα σε όλο το δάσος γύρω από τα υπολείμματα της βάσης της πολεμικής αεροπορίας των Γερμανών, τα οποία έχουν διατηρηθεί, αλλά παραμένουν μακριά από την προσοχή των τουριστών που πάνε για να συμβουλευτούν τον Άγιο Βασίλη.

Ίσως καμία άλλη ιστορική αφήγηση δεν θα μπορούσε να απομακρύνει αποτελεσματικά την τραυματική σκιά του πολέμου στη βόρεια Φινλανδία από ό, τι ο ίδιος ο Άγιος Βασίλης, ενώ οι διαχειριστές του …μύθου αποφάσισαν να αφήσουν τα ερείπια του στρατού να παραμείνουν- σιωπηλά – στη θέση τους.

Πηγή