Mavroskyla Team
Ουσιαστικά είναι η πολιτισμική ταυτότητα ενός λαού και αποτελούν πλούτο γνώσης και εμπειρίας. Μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και να αναπτύξουμε κριτική σκέψη, ενώ η εύστοχη χρήση τους σε μια συζήτηση μπορεί να δώσει χιούμορ, ζωντάνια και έμφαση στα λεγόμενά μας.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «άρτζι μπούρτζι και λουλάς»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «άρτζι μπούρτζι και λουλάς». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για μια σειρά πραγμάτων ασύνδετων μεταξύ τους, χωρίς καμία λογική συνοχή.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και λογοτέχνη Τάκη Νατσούλη υπάρχουν δύο εκδοχές για την προέλευση της φράσης.
Σύμφωνα με την πρώτη, όταν ο Καποδίστριας έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας, οι διάφοροι οπλαρχηγοί που δεν είχαν παρατήσει ακόμη τα όπλα τους, πήγαιναν στο Ναύπλιο και ζητούσαν διάφορα προσωπικά ρουσφέτια, κυρίως όμως χρήματα, για να μπορέσουν να κινηθούν.
Ο Καποδίστριας έκανε ό,τι μπορούσε για να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους, όμως τα πράγματα ήταν δύσκολα καθώς τα ταμεία ήταν άδεια. Ωστόσο, αν κι ο κυβερνήτης εξηγούσε στους οπλαρχηγούς την κατάσταση, εκείνοι δεν ενδιαφερόντουσαν για την κατάσταση και συνέχιζαν να τον ενοχλούν. Όταν ο Καποδίστριας τους είπε ότι δεν έπρεπε να ελπίζουν σε τίποτε, γιατί δεν υπήρχαν χρήματα, οι οπλαρχηγοί -θερμόαιμοι καθώς ήταν- «άναψαν» και του είπαν: «Αν δεν μας τακτοποιήσεις στα γρήγορα, θα πάρουμε τα “αρκεβούξιά” μας (όπλα της εποχής) και τον λουλά μας (μέρος του ναργιλέ) και θα τα στήσουμε στο πέρασμα του Αναπλιού (Ναυπλίου). Όποιος πλούσιος θα πέφτει κατά κείθε, θα τον γραπώνουμε και θα του παίρνουμε λύτρα»!
Κατά την δεύτερη εκδοχή, ο διδάσκαλος των Αρμενίων, Σέργιος, είχε ιδιαίτερη αδυναμία σε έναν σκύλο, τον Αρτζιβάριο, που τον πρόσεχε και τον αγαπούσε σαν παιδί του. Όταν τον σκύλο τον κατασπάραξαν θηρία, ο Σέργιος έπεσε σε βαριά θλίψη και δεν έβαλε μπουκιά στο στόμα του για μια ολόκληρη εβδομάδα. Με τον καιρό αυτή η εβδομάδα νηστείας επιβλήθηκε σε όλους τους Αρμένιους. Το «Αρτζιβούριο», λοιπόν, κατά τους Αρμένιους είναι η εβδομάδα που συμπίπτει με τη δική μας πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς, όταν ανοίγει το Τριώδιο. Σε αυτές τις 7 ημέρες, οι Αρμένιοι κρατούν αυστηρή νηστεία, αντίθετα από τους άλλους Ορθόδοξους που την καταπατούν συχνά με γαστριμαργικές… ακολασίες. Σε αυτήν, λοιπόν, την απόλυτη ελευθερία και την κατάργηση κάθε περιορισμού κατά το «Αρτζιβούριο», οφείλεται η λαϊκή έκφραση «άρτζι μπούρτζι και λουλάς».
Τι σημαίνει η φράση «έλαμψε διά της απουσίας του» και από πού προέρχεται
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «έλαμψε διά της απουσίας του». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν η απουσία κάποιου ανθρώπου έγινε πολύ αισθητή ή/και σχολιάστηκε από τους υπόλοιπους παρευρισκομένους.
Η φράση φέρεται να προέρχεται από την αρχαία Ρώμη. Τότε όταν κηδεύονταν επίσημα πρόσωπα, πήγαιναν μπροστά από την νεκρική πομπή εικόνες των συγγενών και αγαπημένων προσώπων του νεκρού. Την εποχή του αυτοκράτορα Τιβέριου, πέθανε και κηδεύτηκε η Ιουνία, σύζυγος του Κάσσιου και αδερφή του Βρούτου, των δύο δηλαδή δολοφόνων του Καίσαρα.
Επειδή, όμως, είχε απαγορευτεί η δημόσια εμφάνιση των εικόνων των δύο αυτών δολοφόνων, έλειψαν έτσι από τη νεκρώσιμη πομπή, πράγμα που σχολιάστηκε πολύ στη Ρώμη και έδωσε αφορμή στον Τάκιτο να γράψει στα «Χρονικά» του ότι «ο Κάσσιος και ο Βρούτος έλαμπαν ιδιαίτερα, μάλιστα, επειδή έλλειπαν οι εικόνες τους».
Την περικοπή αυτή την αποδίδει ο Ντε Σενιέ στην τραγωδία του «Τιβέριος» με τη φράση: «Έλαμπον διά της απουσίας των», που από τότε έμεινε παροιμιακή.
Τι σημαίνει η φράση «κόβει η γλώσσα του» και από πού προέρχεται
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «κόβει η γλώσσα του». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για τους ανθρώπους που μιλούν πολύ και συνηθίζουν να κάνουν αιχμηρά σχόλια. Για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιείται και η φράση «κόβει η γλώσσα του σαν δίκοπο μαχαίρι».
Τη φράση χρησιμοποιούσαν και οι Αρχαίοι Έλληνες: «ο ρήτωρ, παρά τό κόπτειν τούς λόγους ή ό έμπειρος» (Ευριπίδης , Εκάβη). Επίσης τη φράση, βρίσκουμε και σε Ψαλμό (64:3): «ηκόνησαν ως ρομφαίαν τας γλώσσας αυτών».
Μάθε πώς βγήκε η φράση «τα φόρτωσε στον κόκορα»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «τα φόρτωσε στον κόκορα». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ότι εγκαταλείπουμε κάθε προσπάθεια και αφήνουμε τα πράγματα να εξελιχθούν όπως έρθουν, δηλαδή αδιαφορούμε.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και λογοτέχνη Τάκη Νατσούλη, η φράση φέρεται να προέρχεται από τις κοκορομαχίες. Οι παίκτες στοιχημάτιζαν, κάτι που σήμαινε δηλαδή ότι πάνω στους κόκορες δηλαδή κρεμούσαν (φόρτωναν) περιουσίες. Στον κόκορα δηλαδή φόρτωναν τα χρήματά τους και συχνά τα έχαναν.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν πολύς κόσμος μαζεύεται σε ένα συγκεκριμένο μέρος, χωρίς ιδιαίτερο λόγο.
Η παράδοση θέλει τη φράση να προέρχεται από ένα περιστατικό που συνέβη το 1830 σε ένα χωριό της Κυνουρίας, στο Άστρος. Ένας περίεργος άνθρωπος άρχισε να διαδίδει στο χωριό ότι ήταν ο Άγιος Παντελεήμονας, που ήρθε να γιατρέψει τον κόσμο από τις διάφορες ασθένειες. Ο πραγματικός Άγιος Παντελεήμονας ήταν γιατρός στο επάγγελμα και έδινε δωρεάν συμβουλές στους φτωχούς. Έτσι έγινε προστάτης των ανάπηρων και πολλοί έφτασαν να πιστεύουν ότι μπορεί να γιατρέψει ακόμη και τις παραμορφώσεις του σώματος, αλλά και του τυφλούς.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «αν είσαι και παπάς, με την αράδα σου θα πας»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «αν είσαι και παπάς, με την αράδα σου θα πας». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι κάποιος πρέπει να περιμένει τον κατάλληλο χρόνο, προκειμένου να πράξει κάτι, χωρίς να γίνει καμία εξαίρεση.
Τη φράση, την έκανε γνωστή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Τα παλιά χρόνια η φράση λεγόταν κυρίως σε μύλους και βρύσες, όπου οι άνθρωποι περίμεναν με τη σειρά τους για να αλέσουν ή να πάρουν ένα σταμνί νερό.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «αγρόν ηγόρασε»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «αγρόν ηγόρασε». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν κάποιος δεν προσέχει τις συμβουλές, δεν δίνει σημασία σε όσα του λένε ή δεν καταλαβαίνει όσα γίνονται γύρω του.
Η φράση προέρχεται από μία παραβολή του Ιησού Χριστού, όπου ένας από τούς καλεσμένους σε δείπνο δεν ήρθε, με τη δικαιολογία πως: «αγρόν ηγόρασα και έχω ανάγκην εξελθείν και ιδείν αυτόν» (Λουκάς, 14.18). Δηλαδή πως «αγόρασα ένα αγρό και έχω ανάγκη να εξέλθω να τον δω».
Μάθε πώς βγήκε η φράση «τρία πουλάκια κάθονταν»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «τρία πουλάκια κάθονταν». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν κάποιος δεν προσέχει σε μία συζήτηση και μετά αρχίζει να λέει άσχετα.
Η φράση προέρχεται από το ομώνυμο κλέφτικο δημοτικό τραγούδι όπου σύμφωνα με το στίχο τα «τρία πουλάκια» κοιτούσαν σε διαφορετική κατεύθυνση το καθένα.
«Τρία πουλάκια κάθονταν στου Διάκου το ταμπούρι
το ‘να τηράει τη Λειβαδιά και τα’ άλλο το Ζητούνι,
το τρίτο το καλύτερο μοιρολογάει και λέει…»
Με το πέρασμα του χρόνου, ο λαός πήρε τη φράση και την απέδωσε με ειρωνική διάθεση σε ανθρώπους αφηρημένους.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «νερό και αλάτι»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «νερό και αλάτι». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν συμφιλιωνόμαστε με κάποιον έπειτα από έναν καβγά, για να δηλώσουμε ότι όσα έγιναν είναι περασμένα, ξεχασμένα.
Η φράση προέρχεται από την Αγία Γραφή, αλλά και τις συμβολικές ιδιότητες που είχαν αποδοθεί στο αλάτι. Το αλάτι ήταν και είναι ένα από τα απαραίτητα συστατικά τροφής του ανθρώπου και γι’ αυτό το χρησιμοποιούσαν σε διάφορες επίσημες τελετές και σε ιερές εκδηλώσεις, σαν σύμβολο διάρκειας, ομόνοιας και αφοσίωσης.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «λουκούλλειο γεύμα»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «λουκούλλειο γεύμα». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε ένα εξαιρετικά πλούσιο γεύμα.
Ο Λούκουλλος ήταν Ρωμαίος στρατηγός (1ος αιώνας π.Χ,), ονομαστός για την πολυφαγία και την καλοφαγία του, που οργάνωνε πλουσιοπάροχα δείπνα και συμπόσια. Το 66 μ.Χ., απομακρύνθηκε από το δημόσιο βίο και έζησε μια ήσυχη ζωή, απολαμβάνοντας τα μεγάλα του πλούτη.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «με την ψυχή στο στόμα»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «με την ψυχή στο στόμα». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν τρέχουμε να προλάβουμε κάτι και έχουμε άγχος.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και λογοτέχνη Τάκη Νατσούλη, αυτή τη φράση τη συναντάμε για πρώτη φορά στα Αναργύρια Αποσπάσματα, όπως λέγονται τρία φύλλα που υποτίθεται πως τα έγραψε ένας καλόγερος της μονής των Αγίων Αναργύρων στην Αθήνα:«Ο γραφών προφανώς κατέχεται υπό θλιβερών αναμνήσεων» -καθότι περί παρελθόντων, πάντως, πρόκειται γεγονότων- καίτοι δε αναγράφει ότι «οι του Αγίου Μελετίου αδελφοί εις την Μονήν του εισεκομίσθησαν φέροντες την ψυχήν αυτών επί των χειλέων των», «ουχ’ ήττον και αυτός φαίνεται γράφων με την ψυχή στο στόμα διά τούτο όσους ψαλμούς είχε πρόχειρους εν τη μνήμη αυτού, αναφωνών το “ημάρτομεν, -ηνομάσωμεν” του 105 Ψαλμού, και το “μέγα έλεος” κατά τον ψαλμό 50 επικαλούμενος». (Δ. Καμπούρογλου, Ιστ. Των Αθηναίων).
Συνοψίζοντας, οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό γνώσης και σοφίας. Είναι ο καθρέφτης του λαϊκού μας πνεύματος, αποτυπώνοντας την κοσμοθεωρία, τις αξίες και την καθημερινότητα των προγόνων μας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να τις μεταλαμπαδεύουμε στις επόμενες γενιές.
Μάθε πώς βγήκε η φράση «ο ένας λέει το μακρύ του κι ο άλλος το κοντό του»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «ο ένας λέει το μακρύ του κι ο άλλος το κοντό του». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε για κάποιους που δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε τίποτα ή για κάποιους που έχουν διαφορετική γνώμη για κάτι.
Η πιο γνωστή εκδοχή για την προέλευση της φράσης, τη θέλει να προέρχεται από το παιχνίδι που έπαιζαν τα παιδιά όταν ήθελαν να αποφασίσουν κάτι στην τύχη. Παίρνουν δύο ξυλάκια διαφορετικού μήκους, τα κρατάει κάποιος στη χούφτα του, έχοντας μόνο τη μία άκρη να φαίνεται και μεταξύ τους να είναι ίσες. Κάθε παιδί τραβάει από ένα ξυλάκι. Έτσι κάποιος θα τραβήξει το μακρύ και κάποιος το κοντό ξυλάκι και ανάλογα με το τι έχουν συμφωνήσει, πράττουν.Η άλλη εκδοχή της φράσης που συσχετίζεται με τη διαφορετική γνώμη που έχουν κάποιοι, είναι «άλλος το μακρύ του και άλλος το κοντό του». Δηλαδή ο ένας το λέει σαν μακρύ, και ο άλλος σαν κοντό. Η πλήρης φράση θα έπρεπε να είναι «ο ένας λέει το μακρύ του λόγο και ο άλλος τον κοντό του και έτσι δεν συνεννοούνται».
Πηγή: FOXreport.gr
